한어Русский языкEnglishFrançaisIndonesianSanskrit日本語DeutschPortuguêsΕλληνικάespañolItalianoSuomalainenLatina
वर्तमान आर्थिकविकासे इलेक्ट्रॉनिकधनस्य प्रचारः महत्त्वपूर्णः प्रवृत्तिः अस्ति । एतेन मुद्राव्यवहारस्य पारम्परिकमार्गः अङ्कीयरूपेण परिवर्तितः, अधिकदक्षतां सुविधां च आनयत् ।
वाणिज्यिकजगति इलेक्ट्रॉनिकधनस्य लोकप्रियतायाः कारणात् कम्पनीः स्वस्य भुक्ति-निपटान-प्रक्रियायाः पुनः परीक्षणं कर्तुं प्रेरिताः सन्ति । एतत् लेनदेनव्ययस्य न्यूनीकरणं करोति, पूंजीसञ्चारस्य गतिं वर्धयति, उद्यमानाम् अन्तर्राष्ट्रीयव्यापारविस्तारस्य च दृढं समर्थनं प्रदाति । यथा, विदेशव्यापारव्यापारे संलग्नानाम् कम्पनीनां कृते इलेक्ट्रॉनिकमुद्रा सीमापारं भुक्तिं सरलीकर्तुं शक्नोति, विनिमयदरजोखिमान्, मध्यवर्तीव्ययान् च न्यूनीकर्तुं शक्नोति, तस्मात् अन्तर्राष्ट्रीयविपण्ये कम्पनीनां प्रतिस्पर्धां वर्धयितुं शक्नोति
उपभोक्तृदृष्ट्या इलेक्ट्रॉनिकधनेन जनानां उपभोगस्य आदतौ, भुक्तिविधौ च परिवर्तनं जातम् । उपभोक्तारः नगदं वा बैंककार्डं वा न वहन् मोबाईलफोन-सङ्गणकादियन्त्राणां माध्यमेन सहजतया भुगतानं सम्पन्नं कर्तुं शक्नुवन्ति । एतेन न केवलं उपभोगस्य सुविधायां सुधारः भवति, अपितु उपभोक्तृभ्यः अधिकानि उपभोगविकल्पानि, छूटाः च प्राप्यन्ते । तस्मिन् एव काले इलेक्ट्रॉनिकधनस्य उपयोगस्य अभिलेखाः उपभोक्तृणां ऋणमूल्यांकनार्थं अधिकं आँकडासमर्थनं अपि प्रदास्यन्ति, येन उपभोक्तृणां ऋणमूल्याङ्कनं सुधारयितुम् साहाय्यं भवति
परन्तु इलेक्ट्रॉनिकधनस्य प्रचारः सुचारुरूपेण न अभवत् । तकनीकीसुरक्षाविषयाणि सर्वदा एव तस्य सम्मुखे प्रमुखा आव्हाना एव अभवन् । हैकर-आक्रमणं, आँकडा-लीक-इत्यादीनि जोखिमानि उपभोक्तृणां कृते सम्पत्तिहानिः, व्यक्तिगतसूचना-लीकेजं च जनयितुं शक्नुवन्ति । अतः प्रौद्योगिकीसंशोधनविकासं सुरक्षासंरक्षणपरिपाटनं च सुदृढं कर्तुं महत्त्वपूर्णम् अस्ति।
तत्सह इलेक्ट्रॉनिकमुद्रायाः प्रचारार्थं कानूनी नियामकविषयाणां समाधानमपि आवश्यकम् अस्ति । अङ्कीय-सीमा-पार-लक्षणस्य कारणात् विद्यमान-कानूनी-रूपरेखा, नियामक-व्यवस्था च इलेक्ट्रॉनिक-मुद्रायाः विकास-आवश्यकतानां अनुरूपं पूर्णतया अनुकूलतां प्राप्तुं न शक्नोति इलेक्ट्रॉनिकमुद्रायाः कानूनी स्थितिः, नियामकसंस्थाः, नियामकदायित्वं च स्पष्टीकर्तुं नूतनानां कानूनानां नियमानाञ्च निर्माणस्य आवश्यकता वर्तते येन बाजारस्य निष्पक्षता, न्यायः, स्थिरता च सुनिश्चिता भवति।
तदतिरिक्तं इलेक्ट्रॉनिकधनस्य प्रचारस्य प्रभावः पारम्परिकवित्तीयसंस्थासु अपि भवितुम् अर्हति । केचन लघुवित्तीयसंस्थाः तान्त्रिकवित्तीयदबावानां सामनां कर्तुं शक्नुवन्ति तथा च इलेक्ट्रॉनिकमुद्राविकासस्य गतिं पालयितुम् कष्टं अनुभवन्ति। एतेन वित्तीयविपण्येषु संरचनात्मकसमायोजनं उद्योगसमेकनं च भवितुम् अर्हति ।
वयं येषु विशिष्टक्षेत्रेषु चिन्तिताः स्मः, तत्र प्रत्यागत्य, विदेशव्यापारं उदाहरणरूपेण गृहीत्वा, इलेक्ट्रॉनिकधनस्य प्रचारेन विदेशीयव्यापारकम्पनीनां कृते अवसराः, आव्हानानि च आनयन्ते। एकतः विदेशव्यापारव्यवहारस्य व्ययस्य जोखिमस्य च न्यूनीकरणं करोति तथा च लेनदेनस्य दक्षतायां सुधारं करोति अपरतः उद्यमजोखिमप्रबन्धनस्य अनुपालनसञ्चालनस्य च अधिकानि आवश्यकतानि अपि अग्रे स्थापयति;
विदेशव्यापारव्यवहारेषु विनिमयदरेषु उतार-चढावः उद्यमानाम् अग्रे महत्त्वपूर्णेषु जोखिमेषु अन्यतमः एव अस्ति । इलेक्ट्रॉनिकमुद्रायाः उपयोगेन व्यवहारेषु विनिमयदरस्य उतार-चढावस्य प्रभावः किञ्चित्पर्यन्तं न्यूनीकर्तुं शक्यते । इलेक्ट्रॉनिकमुद्रायाः द्रुतव्यवहारवेगस्य कारणात् विनिमयदरः अनुकूलः भवति तदा भुगतानं निपटनं च शीघ्रं सम्पन्नं कर्तुं शक्यते, येन विनिमयदरहानिः न्यूनीभवति परन्तु एतदर्थं उद्यमानाम् अधिकतीक्ष्णविपणनदृष्टिः, जोखिमप्रबन्धनक्षमता च भवितुं, विनिमयदरपरिवर्तनस्य प्रवृत्तिं समये एव ग्रहीतुं च आवश्यकम् अस्ति
तस्मिन् एव काले इलेक्ट्रॉनिकधनस्य सीमापारं भुक्तिः विभिन्नदेशानां क्षेत्राणां च कानूनानां, विनियमानाम्, नियामकानाम् आवश्यकतानां च अनुपालनस्य आवश्यकता वर्तते विदेशीयव्यापारकम्पनीभिः व्यवहारस्य वैधानिकतां अनुपालनं च सुनिश्चित्य प्रासंगिकविनियमानाम् अवगमनं अनुपालनं च करणीयम्। अन्यथा भवन्तः कानूनीजोखिमस्य आर्थिकहानिस्य च सामना कर्तुं शक्नुवन्ति ।
तदतिरिक्तं इलेक्ट्रॉनिकधनस्य प्रचारेन विदेशव्यापारोद्यमानां सूचनानिर्माणनिर्माणार्थं अधिकानि आवश्यकतानि अपि अग्रे स्थापितानि सन्ति। अन्तर्राष्ट्रीयबाजारेण सह निर्विघ्नसम्बन्धं प्राप्तुं उद्यमानाम् एकं सम्पूर्णं इलेक्ट्रॉनिकभुगतानव्यवस्थां वित्तीयप्रबन्धनव्यवस्थां च स्थापयितुं आवश्यकता वर्तते। अस्य कृते पूंजी-तकनीकी-सम्पदां च महत् निवेशः आवश्यकः, यत् केषाञ्चन लघु-मध्यम-उद्यमानां कृते पर्याप्तं भारं भवितुम् अर्हति ।
सारांशतः इलेक्ट्रॉनिकमुद्रायाः प्रचारः एकः जटिलः व्यवस्थितः च परियोजना अस्ति, यस्मिन् प्रौद्योगिकी, कानूनम्, पर्यवेक्षणं, वित्तीयसंस्थाः, उपभोक्तारः, विशिष्टक्षेत्राणि च इत्यादयः बहवः पक्षाः सन्ति इलेक्ट्रॉनिकधनस्य लाभाय पूर्णं क्रीडां दातुं आर्थिकविकासं परिवर्तनं च प्रवर्धयितुं सर्वेषां पक्षानां मिलित्वा सहकार्यं सुदृढं कर्तुं आवश्यकता वर्तते।
