한어Русский языкEnglishFrançaisIndonesianSanskrit日本語DeutschPortuguêsΕλληνικάespañolItalianoSuomalainenLatina
शैक्षिकसूचनाकरणस्य तरङ्गे एमओओसी-संस्थानां महती आशा आसीत्, शैक्षिकसंसाधनानाम् असमानवितरणं भङ्गयित्वा अधिकाधिकप्राथमिकमाध्यमिकविद्यालयस्य छात्राणां लाभाय आशां कुर्वन् आसीत् तथापि वास्तविकता सन्तोषजनकं नास्ति । प्राथमिक-माध्यमिकविद्यालयेषु अनेकेषां MOOC-पाठ्यक्रमानाम् प्रचारार्थं बहुधा कष्टानि अभवन्, येन तथाकथित "दुर्घटना"-घटना अभवत् । एकतः पाठ्यक्रमस्य सामग्रीयाः गुणवत्ता छात्राणां वास्तविक आवश्यकतानां पूर्तये विषमा कठिना च भवति, अपरतः प्रभावी अन्तरक्रियाशीलतायाः, व्यक्तिगतमार्गदर्शनस्य च अभावेन छात्राः शिक्षणप्रक्रियायाः कालखण्डे सहजतया बोरं भ्रमिताः च भवन्तिएताः समस्याः प्राथमिकमाध्यमिकविद्यालयेषु एमओओसी-अनुप्रयोगं विकासं च गम्भीररूपेण प्रभावितं कृतवन्तः ।
तस्मिन् एव काले कृत्रिमबुद्धिप्रौद्योगिक्याः तीव्रविकासेन सह शिक्षाक्षेत्रे तस्य प्रयोगः क्रमेण ध्यानं आकर्षितवान् । कृत्रिमबुद्धिः छात्राणां शिक्षणदत्तांशस्य विश्लेषणं कृत्वा तेषां कृते व्यक्तिगतशिक्षणयोजनानि सुझावानि च प्रदातुं शक्नोति। यथा, छात्राणां शिक्षणप्रगतेः, ज्ञानस्य निपुणतायाः, शिक्षणशैल्याः च आधारेण प्रासंगिकाः शिक्षणसंसाधनाः पाठ्यक्रमाः च बुद्धिपूर्वकं अनुशंसिताः भवन्ति ।एतेन शैक्षिकव्यक्तिकरणस्य साक्षात्काराय निःसंदेहं दृढं समर्थनं प्राप्यते ।
परन्तु एतत् ज्ञातव्यं यत् शिक्षायां कृत्रिमबुद्धेः प्रयोगः सर्वदा सुगमं नौकायानं न भवति । दत्तांशसुरक्षा गोपनीयतासंरक्षणं च एतादृशाः विषयाः सन्ति येषां अवहेलना कर्तुं न शक्यते । छात्राणां व्यक्तिगतशिक्षणदत्तांशस्य बहूनां संख्यायां संग्रहणं विश्लेषितं च भवति यत् एतत् आँकडानां लीकं वा दुरुपयोगः वा न भवति इति सुनिश्चितं कथं करणीयम् इति सामाजिकचिन्तायाः केन्द्रं जातम्। तदतिरिक्तं कृत्रिमबुद्धि-अल्गोरिदम्-इत्यस्य निष्पक्षतायाः पारदर्शितायाः च अपि अधिकं सुधारस्य आवश्यकता वर्तते ।अन्यथा अनुचितशैक्षिकावकाशाः उत्पद्यन्ते ।
मूलविषये पुनः,अन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्अस्मिन् क्रमे तस्य का भूमिका अस्ति ? वस्तुतः शैक्षिकसम्पदां "नाविगेटरः" इव अस्ति । युक्तियुक्तस्य माध्यमेनअन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्अनुकूलितं, उच्चगुणवत्तायुक्तं MOOC संसाधनं उपयोक्तृभिः अधिकसुलभतया आविष्कृत्य प्राप्तुं शक्यते ।तेन तस्य उपयोगः प्रभावः च वर्धते ।
शैक्षिकसंस्थानां विकासकानां च कृते अवगच्छन्तुअन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्नियमाः एल्गोरिदम् च महत्त्वपूर्णाः सन्ति । तेषां कृते उचित-कीवर्ड-सेटिंग्, सामग्री-अनुकूलनम् इत्यादिभिः साधनैः अन्वेषण-परिणामेषु MOOC-पाठ्यक्रमानाम् क्रमाङ्कनं सुधारयितुम् आवश्यकम् अस्ति । तत्सह, अति-अनुकूलनस्य कारणेन भवन्ति दुष्परिणामाः अपि अस्माभिः परिहर्तव्याः, यथा मिथ्या-प्रचारः, उपयोक्तृभ्रमणं च ।नियमानाम् अनुसरणं कृत्वा एव स्थायिविकासः सम्भवति ।
अपि,अन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्शिक्षाक्षेत्रे कृत्रिमबुद्धेः अनुप्रयोगं प्रचारं च प्रभावितं करोति । प्रासंगिकाः कृत्रिमबुद्धिशिक्षाउत्पादाः सेवाश्च अधिकाधिकप्रयोक्तृभिः अवगन्तुं स्वीकर्तुं च अन्वेषणयन्त्रेषु उत्तमं स्थानं प्राप्तुं आवश्यकम्।शैक्षिकनवीनीकरणस्य प्रवर्धनार्थं एतस्य महत् महत्त्वम् अस्ति ।
तथापि केवलं अवलम्बितुं न शक्नुमःअन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्शिक्षायां समस्यानां समाधानार्थं। शिक्षायाः सारः जनानां सर्वाङ्गविकासस्य संवर्धनं भवति, न केवलं सूचनां ज्ञानं च प्राप्तुं। अस्माभिः प्रौद्योगिकी-अनुप्रयोगेषु ध्यानं दत्त्वा शिक्षायाः अभिप्रायस्य गुणवत्तायाः च विषये अधिकं ध्यानं दातव्यम् |एवं प्रकारेण एव शिक्षायाः लक्ष्यं यथार्थतया प्राप्तुं शक्यते।
संक्षेपेण प्राथमिकमाध्यमिकविद्यालयेषु एमओओसी-विकासदुविधा, शैक्षिकव्यक्तिकरणे कृत्रिमबुद्धेः प्रयोगः, तथा च...अन्वेषणयन्त्रक्रमाङ्कनम्तेषां सम्भाव्यभूमिकाः सर्वे वर्तमानशिक्षाक्षेत्रे गहनविचारस्य चर्चायाः च योग्याः विषयाः सन्ति।शिक्षायाः भविष्याय अधिकं उचितं प्रभावी च विकासमार्गं अन्वेष्टुं अस्माभिः विविधकारकाणां व्यापकरूपेण विचारः करणीयः।
